Окуучу кезден кино тартып, көйгөйгө
көңүл бурдурган Жыргалбек
"Эсимде, башыма мүшөк кийгизип, "сен биздин мектепке
келип бизге үйрөтүп калдың беле" дешкен"
"Коомдогу актуалдуу көйгөйлөрдү канткенде элдин жүрөгүнө жеткире алам" деп ойлогонсузбу?

Ысык-Көлдүн Тоң районунда Жыргылбек Бозгунчиев аттуу жаш режиссер бар. Ал өзүн көп ойлонткон үй-бүлөлүк зомбулукту токтотууну элге жеткирүү үчүн окуучу кезинде эле кино тарткан. Тогузунчу классында дос, теңтуштарынын башынан өткөргөн окуяларынан сценарий жазып, андан жаралган кинону аймактагы мектептерге көрсөткөн экен.

Жүрөгү чыгармачылыкка ыктаган каарманыбыз бул өнөрүн коомдогу туура эмес жоруктарды элдин эсине салууга жумшап жатат. Азыр Бозгунчиев 25 жашта. Бүгүнкү күндө деле өз күчү менен үйдөгү зордук-зомбулук, мектеп рекетчилиги өңдүү көйгөйлөр тууралуу кино тартып, спектакль коюп жүрөт. Башында ошондогу жапжаш өспүрүмдүн бул аракетине ачуулангандар, "акыл үйрөтпө" деп коркуткандар да болгон.
Жыргалбек Бозгунчиев
режиссер

Бул жакта (айылындагы Маданият үйү) байкелер бар. Аларга "ушундай сценарийим бар, тартам" десем эле "колдоп беребиз" дешти. Бир телефон бар болчу. Рекетчилик тууралуу фильмди ошол телефонго түшүрүп тарттык. Анан тасма ийгиликтүү болуп кетти. Бүт Тоң районуна, анан Ысык-Көлдүн шаарларына барып коюп чыктык. Ошол учурда коркутуп-үркүтүүлөр да болду. Эсимде, балдар башыма мүшөк кийгизип, "сен биздин мектепке келип, бизге үйрөтүп калдың беле" дешкен.

Кийин Жыргалбек режиссерлукка окуп, бирок айылга кайтып барганда мындай көйгөлөрдү чечүүгө жакын болуу үчүн жергиликтүү кеңешке депутат болгон. Быйыл үй-бүлөлүк зомбулукту чагылдырган "Үмүт" деген спектаклдин сценарийин жазып чыкты. Аны жергиликтүү тургундар, окуучулар менен биргеликте даярдашып, бир катар шаарларга чейин барып акысыз коюп келишкен. Бул үчүн Жыргалбек атайын долбоорлор менен иштешип колдоо алган.
"Биз кооз кийим кийип алып "жакшыбыз" деп жүрөбүз.
Бирок жашообузда кандай көйгөй болгонун эч ким билбейт".

"Үмүт" театрынын уюштуруу иштерине жергиликтүү бийлик да көмөктөшүп, спектаклди үй-бүлөлүк зомбулукка каршы күрөштө эффективдүү ыкмалардын бири катары баалаган. Айтымдарында, сахналык көрүнүш аймакта алкышка алынып элге таасир берип жатат.

Максат Кыдырбаев

Күн-Чыгыш айылдык кенешинин жоопту катчысы

Элдин кабыл алуусу башкача болду. Көзүнө жаш алып ыйлаган балдар, энелер. Айрымдар ошол сахнада коюлуп аткан турмушту өзүнүн башынан өткөргөндөр да болушу мүмкүн. Ошол үчүн элдин кабыл алуусу башкача болду. Айрымдар суранып, айрыкча мектеп директорлору, айыл өкмөт башчылары, ошол эле жергиликтүү мекемелер суранып койдурган учурлар болду".

Бул спектакль көрүүчүлөргө гана эмес, анын аткаруучулары үчүн да пайдалуу болду. Мисалы, 16 жаштагы Эрбол Алмабеков "Үмүттөгү" баш каармандардын бири. Ал бул ролу аркылуу зомбулук көмүскөдөгү көйгөйгө айланганын баамдап, ага каршы күрөштү улантууну максат кылып жатат.

Эрбол Алмабеков

студент

Байкап чыксак мындай маселе ар бир эле адам да бар экен. Анан аларды көрүп мен "Эгер, ушул "Үмүттү" Тоң районуна эле эмес, Кыргызстанга жайылтсак жок дегенде 20% ушул көйгөйдү (ред-зомбулукту), "Үмүт" спектаклиндеги көйгөйлөрдү токтотууга жардам бере алабыз" деп ойлодум. Негизи мындай көйгөйлөр "айылда эле болот болуш керек" дечүбүз. Жок тескеринче, шаарга барып койсок, ал жакта дагы андай көйгөйлөр көп экен.

Ошентип, "Үмүт" театры жергиликтүүлөр үчүн жөн гана спектакль эмес, зордук-зомбулукка каршы күрөштүн символу болуп калды. Жыргалбек жана анын командасы өнөр аркылуу коомду өзгөртө аларына ишенип мындан башка дагы бир катар көрсөтүүлөрдү эл алдына алып чыгууну максат кылууда.

"Бул бир гана райондук эле эмес , жалпы Кыргызстандын көйгөйү болуп жатпайбы. Спектаклди жакшыртып, адам укугун тебелөөбөгө чакырыктарды кошууга бизге USAIDдин "Укук булагы" долбоорунан жакшы колдоо болду. Чыгарманы жалпы Кыргызстанга жеткириш үчүн бизге бул долбоорлор аябагандай чоң мотивация берди. Биз айылга, анан районго коюп баштаганбыз. Кийин облуска, Бишкек шаарына чейин кыдырып келдик", - дейт Бозгунчиев.
Бир жылда 13104 факт катталган

Негизи үй-бүлөлүк зомбулук маселеси өлкөнүн бардык аймактарында кездешип жатат. Мисалы, 2023-жылдын 12 айында 13 миң 104 факт катталганы айтылган. Мындан улам Жыргалбек Бозгунчиев колдоо болсо, дагы да спектаклды жети дубанга коюуга кызыктар.